Ελληνικά
ENGLISH
“Πολιτική συνοχής σημαίνει ισχυρότερη και ανθεκτικότερη Ένωση, νέες ευκαιρίες, νέα ευημερία και καλύτερη ποιότητα ζωής.
Η εμπειρία των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που κάλυψαν τα τελευταία 20 χρόνια την υστέρησή τους καταδεικνύει το γεγονός αυτό.
Ωστόσο, πάντοτε μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι. Είναι σημαντικό να αξιολογήσουμε και να εξακολουθήσουμε να αντιμετωπίζουμε τις συνεχιζόμενες προκλήσεις, όπως οι υφιστάμενες εσωτερικές ανισότητες εντός των κρατών μελών.
Διατηρώντας τις θεμελιώδεις αρχές της πολιτικής συνοχής, όπως η τοπο-κεντρική προσέγγισή της και η αρχή της εταιρικής σχέσης, μπορούμε να διερευνήσουμε ένα πιο απλουστευμένο πλαίσιο προγραμματισμού, επιταχύνοντας την εφαρμογή και ενισχύοντας τη σύνδεση με τις μεταρρυθμίσεις.
Έτσι, θα εξασφαλίσουμε ότι η πολιτική συνοχής συνεχίζει να προωθεί την αρμονική εδαφική ανάπτυξη και ότι λειτουργεί ως ο συνδετικός ιστός της Ευρώπης”.
Δήλωση της κ. Ελίζα Φερέιρα, Επιτρόπου Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων
H Επιτροπή δημοσιεύει ανά τριετία την έκθεσή της για τη συνοχή· έκθεση στην οποία αξιολογείται η τρέχουσα κατάσταση όσον αφορά την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή της ΕΕ, παρουσιάζεται η πρόοδος που έχει σημειωθεί και τα διδάγματα που αντλήθηκαν και καταδεικνύεται ο ρόλος της ΕΕ ως κινητήριας δύναμης για την περιφερειακή ανάπτυξη.
Η έκθεση βασίζεται σε δεδομένα: αναλύει την εξέλιξη της συνοχής σύμφωνα με ευρύ φάσμα δεικτών, όπως η ευημερία, η απασχόληση, τα επίπεδα εκπαίδευσης και η διακυβέρνηση.
Μια σαφέστερη εικόνα του τι έχει επιτευχθεί και του τι πρέπει ακόμη να γίνει θα κατευθύνει τις πολιτικές και τις επενδύσεις της ΕΕ να βοηθήσουν τις περιφέρειες να επιτύχουν ισορροπημένη και βιώσιμη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.
Η Επιτροπή δημοσίευσε πριν λίγες μέρες την 9η έκθεσή της για τη συνοχή, βάσει της οποίας η πολιτική συνοχής εκπληρώνει την αποστολή της για τη μείωση των οικονομικών, κοινωνικών και εδαφικών ανισοτήτων σε ολόκληρη την ΕΕ.
Έχουν σημειωθεί σημαντικά βήματα για να μειωθούν οι υφιστάμενες ανισότητες μεταξύ των κρατών μελών και των περιφερειών, για να ενισχυθεί η ενιαία αγορά της ΕΕ και για να εξασφαλιστεί ότι η ΕΕ θα συνεχίσει να επενδύει στο ανθρώπινο κεφάλαιο και στη βιώσιμη ανάπτυξη. Η αξιοποίηση του πλήρους δυναμικού κάθε περιφέρειας ενισχύει την ανταγωνιστικότητα και την ανθεκτικότητα της Ένωσης στο σύνολό της.
Επιτεύγματα των Προγραμμάτων της πολιτικής Συνοχής κατά την περίοδο 2014-2020
Προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης και της απασχόλησης
Η πολιτική συνοχής αποτελεί σημαντική κινητήρια δύναμη της βιώσιμης ανάπτυξης και της οικονομικής μεγέθυνσης. Μακροπρόθεσμα αναμένεται ότι κάθε ευρώ που επενδύεται μέσω της πολιτικής συνοχής θα έχει τριπλασιαστεί έως το 2043, ποσοστό που ισοδυναμεί με ετήσιο ποσοστό απόδοσης 4 % περίπου.
Χάρη στην πολιτική αυτή εκτιμάται ότι έως το 2027 θα έχουν δημιουργηθεί 1,3 εκατομμύρια επιπλέον θέσεις εργασίας στην ΕΕ, ένα μεγάλο μερίδιο από τις οποίες σε τομείς που σχετίζονται με την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση.
Η πολιτική συνοχής διασφαλίζει επίσης ότι η οικονομική ανάπτυξη των περιφερειών έχει θετικό αντίκτυπο στην ενιαία αγορά της ΕΕ, χάρη στις εμπορικές και επενδυτικές συνδέσεις.
Επενδύσεις για την υλοποίηση της πράσινης μετάβασης στην πράξη
Με κονδύλια που ανέρχονται στα 392 δισ. Ευρώ τα χρηματοδοτικά προγράμματα της πολιτικής συνοχής για την περίοδο 2021-2027 θα συνεχίσουν να επενδύουν στην ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, στο ανθρώπινο κεφάλαιο και στην κοινωνική ένταξη, καθώς και στη φυσική και ψηφιακή συνδεσιμότητα, ενισχύοντας παράλληλα τη συμμετοχή των πολιτών.
Στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων ελλείψεων εργατικού δυναμικού η πολιτική συνοχής θα συνεχίσει να συμβάλει στην αντιμετώπιση προβλημάτων όπως η ανεργία των νέων και η διά βίου μάθηση.
Έχει προγραμματιστεί να χορηγηθούν πάνω από 100 δισ. Ευρώ για τη στήριξη πράσινων δράσεων μέσω έργων που επικεντρώνονται στις υποδομές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την ενεργειακή απόδοση, τα βιώσιμα δίκτυα μεταφορών και τις πρωτοβουλίες για την προστασία της φύσης. Η πολιτική συνοχής θα δώσει επίσης προτεραιότητα στην έρευνα και την καινοτομία, δίνοντας στις περιφέρειες τη δυνατότητα να αναπτύξουν πράσινες τεχνολογίες.Η πολιτική συνοχής είχε ήδη σημαντικό αντίκτυπο στην υλοποίηση της πράσινης μετάβασης, αποδεσμεύοντας 69 δισ. Ευρώ κατά την περίοδο 2014 – 2020.
Χάρη σε αυτές τις επενδύσεις 550.000 νοικοκυριά μπόρεσαν να επωφεληθούν από την αυξημένη ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, μειώνοντας έτσι τους λογαριασμούς κατανάλωσης ενέργειας· δημιουργήθηκαν 6.000 μεγαβάτ δυναμικότητας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (κάτι που σημαίνει ότι καλύπτονται πλέον οι ετήσιες ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια περίπου 4 εκατομμυρίων νοικοκυριών στην ΕΕ)· εφαρμόστηκαν μέτρα αντιπλημμυρικής προστασίας για 17 εκατομμύρια ανθρώπους· εφαρμόστηκαν μέτρα διατήρησης των οικοτόπων σε 3,4 εκατομμύρια εκτάρια· και 6,9 εκατομμύρια άνθρωποι απέκτησαν πρόσβαση σε βελτιωμένη υδροδότηση.
Η 9η έκθεση επισημαίνει ότι η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει τις περιφερειακές ανισότητες, επηρεάζοντας σε μεγαλύτερο βαθμό τις παράκτιες, μεσογειακές και νοτιοανατολικές περιφέρειες της ΕΕ.
Εν προκειμένω, το κόστος της κλιματικής αλλαγής μπορεί να υπερβαίνει το 1 % του ΑΕΠ ετησίως. Η μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία πρέπει να επιτευχθεί με δίκαιο τρόπο, καθώς οι περιφέρειες δεν έχουν τις ίδιες ικανότητες να αξιοποιήσουν τα οφέλη που αποφέρει. Γι’ αυτό η πολιτική συνοχής επενδύει στη δημιουργία θέσεων εργασίας και ευκαιριών σε όλες τις περιφέρειες, στην αύξηση της ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή και στον μετριασμό των κινδύνων.
Έως το τέλος του 2022 τα κονδύλια της πολιτικής συνοχής μεταξύ 2014 και 2020 είχαν στηρίξει περισσότερες από 4,4 εκατομμύρια επιχειρήσεις, δημιούργησαν 370.000 θέσεις εργασίας στις επιχειρήσεις αυτές και αντιπροσώπευαν περίπου το 13 % των συνολικών δημόσιων επενδύσεων στην ΕΕ, φθάνοντας το 51 % για τα λιγότερο ανεπτυγμένα κράτη μέλη.
Το 2024 κλείνουν 20 χρόνια αφότου η ΕΕ υποδέχθηκε νέα κράτη μέλη στον μεγαλύτερο γύρο διεύρυνσής της μέχρι σήμερα. Κατά την περίοδο αυτή το μέσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ των κρατών μελών που προσχώρησαν από τότε αυξήθηκε από το 52 % σε σχεδόν 80 % του μέσου όρου της ΕΕ. Το χάσμα με την υπόλοιπη ΕΕ έχει μειωθεί κατά το ήμισυ. Τα ποσοστά ανεργίας στα εν λόγω κράτη μέλη μειώθηκαν από κατά μέσο όρο 13 % σε 4 % κατά την περίοδο αυτή.
Υλοποίηση της ψηφιακής μετάβασης παντού
Η ψηφιοποίηση θα αυξήσει την παραγωγικότητα, την καινοτομία και θα βελτιώσει την πρόσβαση σε υπηρεσίες. Ωστόσο, οι περιφέρειες της ΕΕ δεν έχουν τις ίδιες ικανότητες χρήσης νέων τεχνολογιών. Η πολιτική συνοχής επένδυσε 14 δισ. ευρώ μεταξύ του 2014 και του 2020 για την γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος, τόσο του κοινωνικού όσο και του γεωγραφικού, για παράδειγμα, με τη βελτίωση της πρόσβασης σε υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και ηλεκτρονικής υγείας και με την προώθηση της ανάπτυξης ευρυζωνικών συνδέσεων σε απομακρυσμένες και αγροτικές περιοχές. Οι επιδόσεις των σταθερών δικτύων βελτιώθηκαν σε όλα τα κράτη μέλη και 7,8 εκατομμύρια νοικοκυριά επωφελήθηκαν από τη βελτίωση της ευρυζωνικής σύνδεσης.
Η περίοδος προγραμματισμού 2021-2027 επενδύει σημαντικά στην ψηφιοποίηση: περίπου 40 δισ. Ευρώ διατίθενται για τον σκοπό αυτό, καθώς και για την ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων, ψηφιακών τεχνολογιών και για την πρόσβαση σε ταχύτερη σύνδεση στο διαδίκτυο σε όλες τις περιφέρειες της ΕΕ.
Ταυτόχρονα η πολιτική συνοχής θα στηρίξει τα άτομα ώστε να αποκτήσουν τις κατάλληλες δεξιότητες για να ενστερνιστούν τις αλλαγές που φέρνει η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση, χάρη στα 45 δισ. Ευρώ που διατίθενται για την εκπαίδευση και την κατάρτιση.
Μια ευέλικτη πολιτική συνοχής που παράγει αποτελέσματα σε περιόδους κρίσης
Η πολιτική συνοχής αποτελεί σταθερή πηγή δημόσιων επενδύσεων σε καιρούς δημοσιονομικών περιορισμών. Σε συνδυασμό με την επίτευξη των μακροπρόθεσμων στόχων της για την επένδυση σε διαρθρωτικά αναπτυξιακά μέτρα που στηρίζουν την ανάπτυξη, την απασχόληση και την παροχή βοήθειας στις περιφέρειες στο πλαίσιο των δημογραφικών αλλαγών και της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης, η πολιτική συνοχής έχει επίσης αποδειχθεί ευέλικτο εργαλείο για τη στήριξη των κρατών μελών και των περιφερειών σε περιόδους κρίσης.
Στο πλαίσιο αυτό έλαβε χώρα η ταχεία κινητοποίηση πόρων για την κάλυψη βραχυπρόθεσμων αναγκών κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης COVID-19.
Με τις δύο δέσμες μέτρων στήριξης που δρομολογήθηκαν την άνοιξη του 2020 (CRII και CRII +) η πολιτική συνοχής διέθεσε 23 δισ. ευρώ για την καταπολέμηση της πανδημίας, στηρίζοντας συγκεκριμένα την αγορά αναπνευστήρων, εμβολίων και φαρμάκων για νοσοκομεία, την πρόσληψη επιπλέον εργαζομένων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και την παροχή υπηρεσιών κατ’ οίκον φροντίδας σε ευάλωτες ομάδες. Καθώς η κρίση είχε μείζονες επιπτώσεις στις ΜΜΕ, τα κονδύλια της πολιτικής συνοχής επέτρεψαν επίσης την παροχή επείγουσας χρηματοδοτικής στήριξης για την πραγματοποίηση επενδύσεων σε εξοπλισμό ΤΠ, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η μετάβασή τους στη νέα κανονικότητα. Χάρη στη στήριξη αυτή οι περιφέρειες σε όλες τις κατηγορίες επανήλθαν στα επίπεδα του ΑΕΠ τους το 2019 δύο μόλις έτη μετά την υγειονομική κρίση COVID-19, σε αντίθεση με τη χρηματοοικονομική κρίση του 2008 μετά την οποία ορισμένες περιφέρειες χρειάστηκαν πάνω από 10 έτη για να ανακάμψουν.
Η πολιτική συνοχής παρείχε επίσης χρηματοδότηση και δυνατότητες ευελιξίας ώστε να βοηθήσει τις περιφέρειες να υποδεχτούν άτομα που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Η χρηματοδότηση αυτή στήριξε τη λήψη μέτρων έκτακτης ανάγκης, όπως η κατασκευή κέντρων υποδοχής και καταφυγίων και η επένδυση σε κινητά νοσοκομεία και εγκαταστάσεις υγιεινής. Στήριξη παρασχέθηκε επίσης στους τομείς της απασχόλησης, της εκπαίδευσης και της κοινωνικής ένταξης, όπως μαθήματα γλωσσών, ψυχολογική βοήθεια και πρόσβαση σε υπηρεσίες παιδικής μέριμνας και υγειονομικής περίθαλψης.
Άντληση διδαγμάτων για το μέλλον
Παρά το ότι η σύγκλιση προχωράει, η έκθεση επισημαίνει ότι εξακολουθούν να παραμένουν ορισμένες προκλήσεις.
Σε αυτές περιλαμβάνονται οι διαφορές σε επίπεδο κάτω του εθνικού μεταξύ μεγάλων μητροπολιτικών περιοχών και άλλων περιφερειών, καθώς και οι περιφέρειες που εγκλωβίζονται σε «παγίδες ανάπτυξης» και υστερούν.
Οι δημογραφικές αλλαγές επηρεάζουν περαιτέρω αυτές τις προκλήσεις, καθώς πολλές περιφέρειες αντιμετωπίζουν φθίνοντα πληθυσμό σε ηλικία εργασίας, μετανάστευση του νεότερου πληθυσμού και δυσκολίες στη διατήρηση ταλέντων. Οι εξελίξεις αυτές καταδεικνύουν τη σημασία που έχει η στήριξη της περιφερειακής συνοχής και των επενδύσεων σε θέσεις εργασίας και ευκαιρίες για τις μελλοντικές γενιές της Ευρώπης.
Αντλώντας διδάγματα από την εφαρμογή της πολιτικής συνοχής και συνεκτιμώντας την εμπειρία από άλλα μέσα, όπως ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, η ανακοίνωση για την 9η έκθεση για τη συνοχή επισημαίνει την ανάγκη προβληματισμού σχετικά με τον τρόπο βελτίωσης του σχεδιασμού της πολιτικής για την καλύτερη επίτευξη των στόχων της Συνθήκης.
Ορισμένες τέτοιες πτυχές περιλαμβάνουν την αντιμετώπιση της αναδυόμενης οικονομικής δυναμικής και των νέων ανισορροπιών, την προσαρμογή της στήριξης στις περιφερειακές ανάγκες, την ταχύτερη εφαρμογή, την περαιτέρω απλούστευση, τη μεγαλύτερη έμφαση στις επιδόσεις και τη σύνδεση με την πραγματοποίηση μεταρρυθμίσεων, καθώς και τις ενσωματωμένες δυνατότητες ευελιξίας για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων γεγονότων.
https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/IP_24_1616
